6 Soruda Gıda Katkı Maddeleri

6  Soruda Gıda Katkı Maddeleri

 

1- Gıda Katkı Maddesi ne demektir?

- tek başına gıda olarak tüketilmeyen veya gıda ham veya yardımcı maddesi olarak kullanılmayan,
- tek başına besleyici değeri olan veya olmayan
- seçilen teknoloji gereği kullanılan
- işlem veya imalat sırasında kalıntı veya türevleri mamul maddede bulunabilen
- gıdanın hazırlanması, tasnifi,işlenmesi, ambalajlanması, taşınması, depolanması ve dağıtımı sırasında kullanılan
- gıda maddesinin tat, koku,görünüş, yapı ve diğer niteliklerini korumak, düzeltmek veya istenmeyen değişikliklere engel olmak amacıyla kullanılmasına izin verilen maddelerdir .
- gıda katkı maddeleri doğal, doğala özdeş veya yapay olabilir:

Doğal katkı maddeleri : Pancar suyundan elde edilen kırmızı renklendirici ,

Doğala özdeş katkı maddeleri:  insan tarafından yapılan  vanilya ,

Yapay katkı maddeleri: İnsan tarafından yapılır, doğada bulunmaz.:sakkarin ,

 

2- Gıda Katkı Maddelerinin Gıdalarda Kullanım Amaçları nelerdir?

Katkı maddeleri belirli bir raf ömrüne sahip olması gereken gıda maddelerinin  tat, koku,görünüş, mikrobiyal yapı ve diğer niteliklerini korumak, düzeltmek veya istenmeyen değişikliklere engel olmak amacıyla kullanılır.

 

3- Gıda Katkı Maddeleri Hangi Özelliklerine Göre Sınıflandırılır?

Gıda katkı maddelerini kullanım amaçlarına göre 4 gruba ayırabiliriz :

A- Raf ömrünü uzatanlar (Koruyucular)

 

• Antimikrobiyaller (nitrit, nitrat, benzoik asit, propionik asit, sorbik asit, kükürt dioksit)

• Antioksidanlar (BHA, BHT, Gallatlar)

B- Yapıyı , hazırlama ve pişme özelliğini geliştirenler

 

• pH ayarlayıcılar

• Topaklanmayı önleyenler (silikat, magnezyum oksit, magnezyum karbonat)

• Emülsifiyerler (lesitin, mono ve digliseritler)

• Stabilizörler, kıvam arttırıcılar, tatlandırıcılar

• Mayalanmayı sağlayıcı ajanlar

• Nem ayarlayıcılar

• Olgunlaştırıcılar

• Ağartıcılar, dolgu maddeleri, köpük ayarlayıcılar, parlatıcılar

C- Aromayı ve rengi geliştirenler
 

• Çeşni arttırıcılar (MSG)

• Çeşni vericiler (Aroma maddeleri)

• Renklendiriciler (tartrazin, indigotin,...vb.)

D -Besin değerini koruyan ve geliştirenler

 

• İşleme sırasında kaybolan besin öğelerini yerine koyma (B1, B2, niasin)

• Diyette eksik olabilecek besin öğelerini ekleme (A, D vitaminleri)

 

4- E Kodu neyi simgeler?

Gıdalarda kullanılan katkı maddelerinde bir standardın sağlanabilmesi için gıda katkı maddeleri uluslararası bir sistemle numaralandırılmıştır. Numaraların başında bulunan E harfi Europe (Avrupa) sözcüğünün ilk harfidir. Bir katkının E kodu taşıması, bu katkının üzerinde tüm güvenlik çalışmalarının tamamlandığını ve Avrupa Birliği’nin Bilimsel Gıda Komitesi tarafından kodlanarak onaylandığını gösterir.

Renklendiriciler  E100 – E180

Koruyucular  E200 – E285, E330

Antioksidanlar  E300 – E321

Kalınlaştırıcı, jelleştiriciler  E400 – E495

Tatlandırıcılar  E950 – E959
 

 

5-  Gıda Katkı Maddeleri ile İlgili Araştırma Yapan Kurumlar Kimlerdir ve Ülkemizdeki  Yasal Düzenlemeler  Nelerdir?

 

Türkiye’de, Birleşmiş Milletlere Bağlı Kodeks Alimentarius Komisyonu (CAC)

WHO (Dünya Sağlık Örgütü ) ve FAO (Gıda Tarım Örgütü) nun ortaklaşa oluşturduğu JECFA (katkı maddeleri üzerinde çalışan ortak uzmanlar komitesi), Avrupa Birliğinin Bilimsel Gıda Komisyonu (SCF), Amerika Birleşik devletlerinde FDA (Gıda İlaç Dairesi) gibi uluslararası kuruluşlarca oluşturulan düzenlemelerden yararlanılarak Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği hazırlanmıştır. Bu yönetmelikte hangi katkı maddelerinin hangi besinlere ve ne miktarda katılabilecekleri belirlenmiştir :
 

- Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği  

 

- Gıdalarda Kullanılan Renklendiriciler Tebliği

 

- Gıdalarda Kullanılan Tatlandırıcılar Tebliği

 

- Renklendiriciler Tatlandırıcılar Dışındaki Gıda Katkı Maddeleri Tebliği

 

6- Gıda Katkı Maddelerinin Sağlık Üzerine Etkileri Nelerdir?

İster doğal, ister yapay olsun katkı maddelerinin zararlı olup olmamasını belirleyen faktör katkının kullanılan miktarıdır. Bir katkı maddesinin sağlığa zararlı olup olmadığı  yapılan toksikolojik testlerle belirlenip, sağlık riski minimize edilebilenler yasal düzenlemelerde yer alır. Katkı Maddelerinin  yasal düzenlemelere uygun olarak kullanılması durumunda  sağlık açısından risk minimize edilebilir. Beslenme alışkanlıklarımıza ne kadar özen gösterirsek, fast food tipi ürünler, abur cubur ürünler, hazır gıdalar, renkli ürünler, ileri işlenmiş ürünlerden ne kadar uzak durursak ve güvendiğimiz markalardan alışveriş yaparsak  katkı maddelerini o kadar az bünyemize almış oluruz.